Αλκυονίδες ημέρες και ο μύθος της Αλκυόνης

Η ονομασία τους έχει αρχαιοελληνική προέλευση και αποδίδεται στον Αριστοτέλη.

Οι αλκυονίδες ημέρες είναι το “ανοιξιάτικο” διάλειμμα μέσα στους χειμερινούς μήνες και κάνουν την εμφάνισή τους κάθε χρόνο από τις 15 Δεκεμβρίου ως 15 Φεβρουαρίου και συχνότερα μεταξύ 16-31 Ιανουαρίου. Ωστόσο, έχει καταγραφεί και χρονιά (το 1947) όπου οι αλκυονίδες ημέρες δεν υπήρξαν καθόλου.

Οι “ανοιξιάτικες” αυτές ημέρες πήραν το όνομά τους από ένα θαλάσσιο πτηνό την Αλκυόνα, το οποίο σύμφωνα με την παράδοση, συμβολίζει τη γαλήνη, την προστασία και σταματά τη θαλασσοταραχή. Η Αλκυόνα, αν και πουλί αποδημητικό, δε φεύγει, αλλά έρχεται το φθινόπωρο για να γεννήσει τα αυγά του στις σχισμές των βράχων.

Υπάρχει και μία άλλη εκδοχή για την προέλευση του ονόματος των ημερών αυτών. Πήραν το όνομά τους από τον αστέρα Αλκυών των Πλειάδων, ο οποίος τις συγκεκριμένες ημέρες μεσουρανεί τις απογευματινές ώρες, με αποτέλεσμα τις νύχτες του Ιανουαρίου να βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο του ουράνιου θόλου.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η Αλκυόνη ήταν κόρη του θεού των ανέμων,Αιόλου, και ζούσε μαζί με τον σύζυγό της Κήυκα στις ακρογιαλιές. Το ζευγάρι ήταν τόσο αγαπημένο και ευτυχισμένο που παρομοίαζαν τους εαυτούς τους με τον Δία και την Ήρα. Ο Δίας, για να τους τιμωρήσει για την αλαζονεία τους, βύθισε το καράβι του Κήυκα με αποτέλεσμα εκείνος να πνιγεί.

Η Αλκυόνη που παρακολουθούσε από μακριά τη σκηνή, μόλις είδε το πλοίο του να χάνεται, μέσα στην απελπισία της έπεσε από έναν βράχο και σκοτώθηκε. Οι Θεοί όμως τους λυπήθηκαν και τους μεταμόρφωσαν σε πουλιά, τις γνωστές αλκυόνες. Ο Δίας μάλιστα, επέτρεψε στον ήλιο να λάμπει δυνατά και να ζεσταίνει τις αλκυόνες μέχρι να επωαστούν τα αυγά τους, τις κρύες μέρες του χειμώνα.

Το φαινόμενο των αλκυονίδων ημερών εξηγείται και επιστημονικά, μια και από μετεωρολογικής άποψης, τις μέρες αυτές του χειμώνα εξαιτίας του γεωγραφικού πλάτους της Ελλάδας, παρατηρείται εξίσωση των βαρομετρικών πιέσεων μεταξύ της Νοτίου και Βορείου Ευρώπης. Το αποτέλεσμα είναι να μην υπάρχουν άνεμοι και να επικρατεί ηλιοφάνεια ακόμη και αν η θερμοκρασία είναι σχετικά χαμηλή.